Podczas II Wojny Światowej Andre Gide przebywał w Tunisie, wraz z polskimi dezerterami z armii niemieckiej, członkami francuskiego ruchu oporu oraz uchodźcami z Francji.
Opiekowała się nimi Helena Sparrow-Germa, niegdysiejsza pracowniczka PZH, po zajęciu Tunezji przez wojska niemiecko-włoskie ukrywała Polaków.
Helena Sparrow-Germa urodziła się 3. czerwca 1881 roku w Bohusławiu, obecnie jest to miasto na Ukrainie, nad rzeką Roś, wcześniej był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.
Ojcem Heleny Sparrow był Leopold Sparrow, wnuk brytyjskiego architekta Williama Sparrowa, który osiadł w Rosji z zadaniem zaprojektowania zabudowy Petersburga oraz Moskwy. Matka, Hanna de domo Stefańska, była córką Józefa Sas-Stefańskiego, lekarza oftalmologa. Helena Sparrow miała również brata – Franciszka (1894–1968), w latach 20. XX wieku był nauczycielem przyrodoznawstwa w Warszawie.
Z wykształcenia Helena Sparrow-Germa była lekarzem bakteriologiem, mikrobiologiem.
Po ukończeniu gimnazjum w Kijowie rozpoczęła studia na kierunku medycyny na tamtejszym Uniwersytecie im. św. Włodzimierza i w roku 1915 uzyskała dyplom lekarski. W tym samym roku została oddelegowana, przez rosyjskie władze wojskowe, do zwalczania epidemii panujących na frontach: rosyjsko-niemieckim i rosyjsko-austriackim. W 1918 roku, po powrocie do Kijowa, została asystentką w Instytucie Bakteriologicznym kierowanym przez Włodzimierza Lindemana.
W 1920 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie została zatrudniona jako adiunkt w Państwowym Zakładzie Epidemiologicznym, kierowanym przez Ludwika Rajchmana (w roku 1923 uzyskał nazwę Państwowego Zakładu Higieny).
Jej pierwszym zadaniem była walka z epidemią cholery w Grodnie, a po jej opanowaniu – przeprowadzenie szczepień profilaktycznych wśród wojska i ludności cywilnej.
Pracowała nad szczepionką przeciw tyfusowi plamistemu, współpracując w tym zakresie z lwowskim laboratorium Rudolfa Weigla. Lekarka była niezwykle oddana swojej pracy – na własnym ciele sprawdziła wyprodukowaną szczepionkę, co omal nie zakończyło się tragicznie, ponieważ zaszczepione bakterie nie były odpowiednio osłabione. Od 1925 roku kierowała szczepieniami w Dziale Bakteriologii i Medycyny Doświadczalnej PZH pracując z Ludwikiem Hirszfeldem. Habilitowała się w roku 1928 u Romana Nitscha w Zakładzie Serologii i Mikrobiologii Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie rozprawy Problemy szczepień przeciw tyfusowi plamistemu. Powadziła fakultatywne wykłady na temat tyfusu plamistego i powrotnego (lata 1929/30), potem z wybranych działów bakteriologii (do roku 1933). Jednocześnie pracowała w PZH i kierowała zorganizowanymi tam kursami mikrobiologii, a także wykładała w Warszawskiej Miejskiej Szkole Położnych oraz na licznych kursach dla położnych, pielęgniarek i higienistek organizowanych przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej.
Okres ten pozwolił jej również na zdobycie kolejnej specjalizacji, we Francji, dzięki stypendium Departamentu Higieny Ligi Narodów – najpierw w Instytucie Pasteura w Lille prowadziła badania wraz z Albertem Calmette’em i Guérinem nad gruźlicą oraz uczestniczyła w pierwszych przygotowaniach szczepionki przeciwgruźliczej BCG.
Rok 1933 przyniósł jej stypendium Instytutu Pasteura w Tunisie w związku z pracami nad tyfusem. Była kierownikiem laboratorium analiz lekarskich i pracowała w zespole laureata nagrody Nobla –
Charlesa Nicolle’a.
Po zakończeniu wojny poświęciła się problematyce szczepień BCG, a zwłaszcza produkcji szczepionki, sposobie jej stosowania i ocenie skuteczności. W roku 1949 zorganizowała program szczepień dla Tunezji przeciw gruźlicy i tyfusowi. Światowa Organizacja Zdrowia zleciła jej przeprowadzenie w Etiopii kompleksowych badań epidemiologicznych, które pozwoliły wykazać, że tamtejsze lasy stanowią duże skupisko zarazków tyfusu powrotnego, przenoszonego przez wszy i kleszcze.
W roku 1962 wyjechała do Bastii na Korsyce, tam niestety nie mogła pracować naukowo ze względu na stan zdrowia, lecz nadal publikowała swoje prace.
Była autorką ponad 100 rozpraw z zakresu mikrobiologii i medycyny doświadczalnej, ogłaszanych najczęściej w „Comptes Rendus de l’Académie des Sciences”, „Comptes Rendus de l’Académie de Médicine”, „Bulletin de la Société de Pathologie Exotique” i „Archives. Institut Pasteur de Tunis”.
W Tunezji opiekowała się rodakami, m.in. pomagając im w znalezieniu pracy. Z powodu swej urody była nazywana «la belle Polonaise». Zmarła 13 XI 1970 w Bastii. Posiadała liczne odznaczenia tunezyjskie i francuskie, m.in. Médaille de Vermeil.
przygotowała: mgr J. Mastalerz-Stępniak (Archiwum Zakładowe NIZP–PZH)